Cách làm bún đậu mắm tôm chay miền Bắc mừng đại lễ Phật đản Vesak 2025

Đại lễ Vesak 2025 đang diễn ra. Hãy cùng Ẩm thực ba miền tìm hiểu Cách làm bún đậu mắm tôm chay miền Bắc mừng đại lễ Phật đản Vesak 2025 trong bài viết dưới đây nhé!

1. Cách làm bún đậu mắm tôm chay miền Bắc

Nguyên liệu:

• Bún lá hoặc bún con: 500g
• Đậu phụ trắng: 3-4 bìa
• Chả cốm chay: 200g (có thể mua sẵn hoặc tự làm – xem hướng dẫn bên dưới)
• Rau sống: Kinh giới, tía tô, húng láng, xà lách, dưa chuột… (tùy thích)
• Mắm tôm chay: (Xem hướng dẫn cách pha bên dưới)
• Tắc (quất): 2-3 quả
• Ớt tươi: 1-2 quả (tùy độ cay mong muốn)
• Đường: 1-2 thìa cà phê
• Dầu ăn để chiên đậu

Cách làm:

1. Sơ chế nguyên liệu:

   • Rau sống nhặt bỏ gốc và lá úa, rửa sạch, ngâm nước muối loãng khoảng 10 phút rồi vớt ra để ráo.
   • Dưa chuột rửa sạch, thái lát hoặc tỉa hoa tùy thích.
   • Đậu phụ rửa nhẹ nhàng, cắt miếng vừa ăn (khoảng 2-3cm).
   • Chả cốm chay nếu mua loại lớn thì cắt miếng vừa ăn.

2. Chiên đậu phụ:

   • Đun nóng dầu ăn trong chảo. Lượng dầu đủ để ngập miếng đậu.
   • Cho đậu phụ vào chiên vàng đều các mặt đến khi giòn rụm. Gắp đậu ra đĩa có lót giấy thấm dầu để bớt dầu thừa.

3. Chiên chả cốm chay:

   • Nếu bạn mua chả cốm chay sống, hãy chiên vàng đều các mặt tương tự như chiên đậu phụ. Nếu là chả cốm chay đã chiên sẵn, bạn có thể hâm nóng lại.

4. Pha mắm tôm chay: (Có nhiều cách pha, dưới đây là một cách phổ biến)

   • Nguyên liệu:
     • Chao (đậu phụ nhự): 3-4 viên (chọn phần cái)
     • Đường: 1-2 thìa cà phê (tùy khẩu vị)
     • Nước cốt tắc (quất): 1-2 thìa cà phê
     • Ớt tươi: băm nhỏ (tùy khẩu vị)
     • Sả: 1/2 củ nhỏ, băm nhỏ (tùy thích)
     • Một chút nước lọc (nếu cần)
   • Cách pha:
     • Cho chao vào bát, dùng thìa dằm nhuyễn.
     • Thêm đường, nước cốt tắc, ớt băm (và sả băm nếu dùng) vào bát chao.
     • Khuấy đều cho đường tan hết và các nguyên liệu hòa quyện.
     • Nếu hỗn hợp quá đặc, bạn có thể thêm một chút nước lọc ấm để điều chỉnh độ sánh.
     • Nêm nếm lại cho vừa khẩu vị chua, cay, mặn, ngọt.

5. Trình bày và thưởng thức:

   • Gắp bún ra mẹt hoặc đĩa.
   • Xếp đậu phụ chiên, chả cốm chay, rau sống, dưa chuột lên trên hoặc xung quanh bún.
   • Khi ăn, rưới mắm tôm chay đã pha lên bún và các nguyên liệu hoặc chấm trực tiếp.
   • Vắt thêm chút tắc (quất) vào chén mắm tôm chay để tăng thêm hương vị.

2. Cách làm chả cốm chay (tham khảo):

• Nguyên liệu:

  • Đậu xanh cà vỏ: 100g
  • Cốm dẹp: 50g
  • Đậu phụ trắng: 1 miếng nhỏ
  • Bột năng: 1 thìa cà phê
  • Ngò rí: một ít, băm nhỏ
  • Hạt nêm chay, tiêu xay
  • Cốm non (cốm tươi hoặc cốm khô đã làm ẩm) để áo ngoài

• Cách làm:

  1. Đậu xanh ngâm mềm, hấp chín và tán nhuyễn.
  2. Đậu phụ bóp nhuyễn.
  3. Trộn đều đậu xanh đã tán, đậu phụ, cốm dẹp, bột năng, ngò rí băm, hạt nêm chay và tiêu xay.
  4. Vo hỗn hợp thành viên tròn nhỏ, sau đó ấn dẹt.
  5. Lăn các miếng chả qua lớp cốm non để cốm bám đều.
  6. Chiên chả cốm trong dầu nóng đến khi vàng đều.

Đây là món ăn Ẩm thực miền Bắc rất hữu hiệu trong ngày đại lễ Phật đản Vesak.

3. Sự khác biệt tinh tế giữa Bún Đậu Mắm Tôm Chay và Mặn:

Điểm khác biệt lớn nhất, dĩ nhiên, nằm ở việc thay thế các nguyên liệu có nguồn gốc động vật bằng các sản phẩm chay. Thay vì thịt ba chỉ luộc, lòng lợn rán, chả cốm thịt, phiên bản chay sử dụng đậu phụ chiên giòn, chả cốm chay và đôi khi có thêm nem chay hoặc các loại rau củ tẩm bột chiên.

Hương vị của mắm tôm cũng được biến tấu một cách tài tình để giữ được nét đặc trưng mà vẫn phù hợp với người ăn chay. Thay vì mắm tôm truyền thống, người ta sử dụng chao (đậu phụ nhự) – một nguyên liệu quen thuộc trong ẩm thực chay – kết hợp với đường, nước cốt tắc, ớt và đôi khi thêm chút sả, riềng để tạo nên một loại “mắm tôm chay” có màu sắc và hương vị gần giống, nhưng hoàn toàn từ thực vật.

2. “Bản hòa tấu” của Rau Sống ăn kèm:

Rau sống đóng vai trò không thể thiếu trong món bún đậu mắm tôm, tạo nên sự cân bằng về hương vị và kết cấu. Ở miền Bắc, những loại rau thường được ăn kèm bao gồm:

• Kinh giới: Với hương thơm nồng đặc trưng, hơi cay nhẹ, giúp kích thích vị giác và làm giảm độ ngấy của đồ chiên.
• Tía tô: Mang đến hương thơm dịu nhẹ, thanh mát, có tác dụng giải nhiệt và tốt cho sức khỏe.
• Húng láng (hoặc húng quế): Với vị cay nhẹ và hương thơm đặc trưng, tạo điểm nhấn cho món ăn.
• Xà lách: Vị tươi mát, giòn ngọt, giúp làm dịu vị đậm đà của mắm tôm chay.
• Dưa chuột: Vị thanh mát, giòn tan, cung cấp thêm nước và chất xơ.

Sự kết hợp của các loại rau này không chỉ làm tăng thêm hương vị cho món ăn mà còn cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết.

3. Muôn màu muôn vẻ của Chả Cốm Chay:

Chả cốm chay là một biến tấu thú vị, mang đến hương vị dẻo thơm đặc trưng của cốm. Ngoài nguyên liệu chính là đậu xanh và cốm dẹp như đã đề cập, chả cốm chay còn có thể được biến tấu với các loại rau củ khác như:

• Nấm hương, mộc nhĩ: Thêm hương vị umami (vị ngọt thịt) tự nhiên và độ giòn sần sật.
• Cà rốt, su hào: Tạo màu sắc hấp dẫn và vị ngọt nhẹ.
• Sả, lá chanh: Tăng thêm hương thơm đặc trưng.

Việc đa dạng hóa nguyên liệu không chỉ làm phong phú hương vị mà còn mang đến nhiều lựa chọn hơn cho người thưởng thức.

4. Bí quyết chọn và sơ chế nguyên liệu tươi ngon:

Để có một mẹt bún đậu mắm tôm chay ngon, việc lựa chọn nguyên liệu tươi ngon là vô cùng quan trọng:

• Đậu phụ: Chọn loại đậu mơ (đậu trắng) tươi, mềm mịn, không bị chua hay có mùi lạ. Nên chọn mua ở những cửa hàng uy tín. Trước khi chiên, có thể ép nhẹ đậu để bớt nước, giúp đậu giòn hơn khi chiên.
• Bún lá/bún con: Chọn loại bún tươi, sợi bún dai, không bị bết dính.
• Rau sống: Chọn rau tươi, xanh non, không bị dập úa. Rửa kỹ dưới vòi nước chảy và ngâm nước muối loãng để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn.
• Tắc (quất), ớt: Chọn quả tươi, mọng nước.

5. “Nốt nhạc” quan trọng – Pha chế Mắm Tôm Chay “chuẩn vị”:

Pha mắm tôm chay là cả một nghệ thuật, đòi hỏi sự cân đối giữa các hương vị chua, cay, mặn, ngọt và thơm. Một số lưu ý khi pha:

• Chất lượng chao: Chọn loại chao ngon, có vị béo ngậy đặc trưng.
• Tỉ lệ gia vị: Điều chỉnh lượng đường, nước cốt tắc, ớt tùy theo khẩu vị.
• Thêm hương thơm: Sả và riềng băm nhỏ có thể được thêm vào để tăng thêm hương thơm đặc trưng cho “mắm tôm”.
• Độ sánh: Điều chỉnh lượng nước lọc để mắm tôm chay có độ sánh vừa phải, không quá đặc cũng không quá loãng.
• Nêm nếm: Quan trọng nhất là phải nêm nếm lại cho vừa khẩu vị của bạn.

6. Giá trị dinh dưỡng của Bún Đậu Mắm Tôm Chay:

Mặc dù là món chay, bún đậu mắm tôm vẫn cung cấp một số dưỡng chất quan trọng:

• Protein: Từ đậu phụ và chả cốm chay.
• Carbohydrate: Từ bún.
• Vitamin và khoáng chất: Từ các loại rau sống.
• Chất xơ: Từ rau sống và một phần từ đậu xanh trong chả cốm.

Tuy nhiên, đây vẫn là món chiên, nên cần ăn với lượng vừa phải để đảm bảo một chế độ ăn uống cân bằng.

7. Bún Đậu Mắm Tôm Chay trong “bức tranh” ẩm thực miền Bắc:

Bún đậu mắm tôm từ lâu đã trở thành một món ăn dân dã, quen thuộc và được yêu thích của người dân miền Bắc, đặc biệt là ở Hà Nội. Phiên bản chay ra đời không chỉ đáp ứng nhu cầu của những người ăn chay mà còn mang đến một lựa chọn thanh đạm, mới lạ cho những ai muốn đổi vị. Món ăn này thường xuất hiện trong các bữa cơm gia đình, quán ăn vỉa hè và cả trong các nhà hàng chay.

Xem thêm: Cách làm lòng se điếu ngon sạch 2025

8. Gợi ý một vài địa chỉ quán bún đậu mắm tôm chay ngon ở Hà Nội (nếu bạn quan tâm):

Nếu bạn có dịp ghé thăm Hà Nội và muốn thưởng thức món bún đậu mắm tôm chay, bạn có thể tham khảo một số địa chỉ sau (lưu ý thông tin có thể thay đổi theo thời gian):

• Bún Đậu Cô Ba (nhiều chi nhánh): Một chuỗi cửa hàng bún đậu nổi tiếng, thường có cả phiên bản chay.
• Nhà hàng chay Âu Lạc: Nổi tiếng với các món chay đa dạng, bao gồm cả bún đậu mắm tôm chay.
• Các quán chay nhỏ trên phố Lý Thường Kiệt, Quán Sứ…: Khu vực tập trung nhiều nhà hàng chay, bạn có thể tìm thấy món bún đậu mắm tôm chay ở một vài quán.